Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) đã nghiên cứu và ứng dụng vật liệu nanocarbon trong sản xuất phân bón, với kỹ thuật bọc lớp màng nanocarbon lên urea, DAP, kali và phân hỗn hợp NPK, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón, tăng năng suất cây trồng khoảng 7%/ha so với sử dụng phân bón thông thường.
Vật liệu nanocarbon (carbon nanotubes và graphene) đang được xem là vật liệu tiên phong trong nhiều lĩnh vực với kỳ vọng có thể nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón, giảm thất thoát chất dinh dưỡng và giảm thiểu tác động đến môi trường.
Đối với sản phẩm phân bón, nitơ được xem là nguồn dinh dưỡng chính cho sự sinh trưởng của thực vật, bên cạnh tác dụng của lân và kali đối với rễ, hoa và việc tổng hợp đường bột, cellulose giúp cây khỏe mạnh và trái lớn nhanh.
Tuy nhiên, nitơ hòa tan rất nhanh trong nước, bay hơi do sự hình thành các hợp chất nitơ dạng khí (NH3, NOx), hấp phụ hoặc hấp thụ bền do nitơ tương tác với các chất hữu cơ, khoáng chất trong đất và phân rã nitơ do vi sinh vật. Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã được thực hiện nhằm tăng khả năng hấp thụ nitơ cho cây trồng hiệu quả mang lại còn hạn chế.
Sự phát triển của công nghệ nano hiện nay, đặc biệt là nanocarbon, đã cung cấp giải pháp để làm chậm quá trình giải phóng nitơ từ phân bón. Cụ thể, nanocarbon được sử dụng như vi chất dinh dưỡng cho cây trồng, đồng thời tác động đến quá các quá trình hấp thu các chất dinh dưỡng khác, quá trình nảy mầm và tăng trưởng của thực vật.
Đạm (urea) Phú Mỹ và Cà Mau trước và sau khi được bọc lớp màng nanocarbon
Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) đã nghiên cứu và ứng dụng vật liệu nanocarbon trong sản xuất phân bón, với kỹ thuật bọc lớp màng nanocarbon lên urea, DAP, kali và phân hỗn hợp NPK. Sau khi được bọc lớp màng nanocarbon khoảng 1- 2 µm, sản phẩm phân bón của VPI tăng khoảng 0,1 – 0,2 % khối lượng, giữ nguyên hàm lượng dinh dưỡng (%N trong urea, % P trong DAP, %K trong KCl) của phân bón ban đầu.
Ảnh SEM lớp màng nanocarbon bọc lên urea
Theo TS. Huỳnh Minh Thuận – Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chế biến Dầu khí, VPI: “Kết quả thử nghiệm thực tế trên cây cải xanh tại Lâm Đồng cho thấy urea được bọc lớp màng nanocarbon giúp thời gian phân giải dinh dưỡng trong môi trường nước chậm hơn đáng kể, tăng năng suất cây trồng khoảng 7%/ha so với sử dụng phân bón thông thường”. Ngoài ra, sự kết hợp cả 3 loại phân bón (urea, DAP, KCl) theo công nghệ này cũng làm gia tăng đáng kể năng suất cây trồng trong cùng điều kiện so sánh, là tiền đề để VPI đẩy mạnh áp dụng nanocarbon vào lĩnh vực phân bón trong thời gian tới.
Luật số 71/2014/QH13 sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế (Luật thuế 71) quy định phân bón sẽ không phải chịu thuế giá trị gia tăng. Tuy nhiên, chính sách này không đạt hiệu quả như kỳ vọng, do việc không khấu trừ thuế giá trị gia tăng khi mua nguyên/nhiên liệu đầu vào, thiết bị sản xuất đã khiến giá thành sản xuất các loại phân bón trong nước tăng từ 6 – 8%.
Không được khấu trừ VAT đã khiến giá thành sản xuất các loại phân bón trong nước tăng từ 6 – 8%. Ảnh: PVFCCo
Từ sau năm 2015, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng trung bình khoảng 600 – 800 tỷ đồng/năm. Trong khi đó, 2 đơn vị sản xuất phân bón thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam là Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí – CTCP (PVFCCo) và Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC), mặc dù đã áp dụng các giải pháp để tiết giảm chi phí, con số này dao động trung bình trong khoảng 300 – 400 tỷ đồng/năm. Theo ước tính của PVCFC, nếu mức thuế giá trị gia tăng được áp 5%, đơn vị sẽ giảm được chi phí khoảng 160 tỷ đồng/năm.
Ngoài việc ảnh hưởng về mặt giá thành, Luật thuế 71 cũng khiến các doanh nghiệp sản xuất phân bón sụt giảm sản lượng tiêu thụ do giá thành tăng và phải cạnh tranh với nguồn phân bón nhập khẩu. Năm 2015, kết hợp giữa yếu tố Luật thuế 71 có hiệu lực và một số nhân tố thị trường khác, sản lượng urea của PVFCCo đã giảm 13% so với thời điểm năm trước khi Luật này có hiệu lực.
Trước bất cập đó, ngày 28/10/2020, Chính phủ đã có Nghị quyết số 159/NQ-CP đồng ý với đề xuất của Bộ Tài chính trình Quốc hội xem xét, ban hành chính sách thuế giá trị gia tăng mới cho mặt hàng phân bón. Theo đề xuất, kể từ ngày 1/1/2021, phân bón thuộc nhóm hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng là thuế giá trị gia tăng đầu vào của máy móc, nguyên, nhiên vật liệu, dịch vụ đầu vào dùng trong sản xuất mặt hàng phân bón sẽ được áp dụng chính sách khấu trừ toàn bộ với mức thuế suất 5%.
Việc áp dụng chính sách thuế giá trị gia tăng mới, giá phân bón được áp thuế sẽ có tác động tích cực đối với thị trường, làm lợi cho Nhà nước, xã hội và cho chính doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phân bón.
Với doanh nghiệp, các doanh nghiệp sản xuất được khấu trừ tiền thuế giá trị gia tăng (hiện nay các đơn vị sản xuất phân bón thông thường đang chịu thuế giá trị gia tăng đầu vào cho các yếu tố như nguyên liệu khí, điện, than,… với mức thuế suất 10 đến 15% nên việc áp thuế đầu ra 5% sẽ được hoàn lại), từ đó tạo điều kiện để các doanh nghiệp sản xuất phân bón giảm giá thành sản xuất; cạnh tranh được với sản phẩm nhập khẩu (do các sản phẩm nhập khẩu hiện nay đang hưởng thuế suất nhập khẩu 0%); có thể hoạt động ổn định trong điều kiện có biến động bất thường về thị trường, chi phí nguyên liệu. Bên cạnh đó, quy mô sản xuất các loại phân bón nội địa (urea, DAP, NPK, …) chỉ đáp ứng khoảng 70% nhu cầu thị trường trong nước trong khi năng lực sản xuất trong nước hiện vẫn chưa khai thác tối đa. Do đó, áp thuế giá trị gia tăng cho phân bón sẽ khuyến khích các doanh nghiệp trong nước có thêm nguồn lực đầu tư mở rộng sản xuất, phát triển sản phẩm mới, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm để đem lại lợi ích cao hơn cho người nông dân.
Với Nhà nước, áp dụng chính sách thuế giá trị gia tăng mới đối với phân bón sẽ giúp tăng thu ngân sách. Theo tính toán sơ bộ, với kim ngạch nhập khẩu thuộc đối tượng không chịu thuế khoảng hơn 1 tỷ USD như hiện nay, mỗi năm ngân sách Nhà nước sẽ được bổ sung thêm hàng nghìn tỷ đồng. Cùng với đó, trong năm qua ngành nông nghiệp Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 khiến tình hình sản xuất, xuất khẩu nông sản gặp nhiều khó khăn. Việc điều chỉnh thuế có thể coi là một công cụ điều tiết vĩ mô quan trọng của Nhà nước giúp hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất phân bón và ngành nông nghiệp có thể phục hồi, tăng tốc trở lại sau giai đoạn khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Với xã hội, việc áp dụng chính sách thuế giá trị gia tăng mới sẽ thúc đẩy phát triển các hoạt động phụ trợ khi sản xuất phân bón mở rộng như logistics, bao bì, phân phối… Người nông dân sẽ có cơ hội được sử dụng phân bón chất lượng cao, nhiều chủng loại sản phẩm tốt hơn, qua đó, góp phần hỗ trợ nền nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sản xuất, gia tăng giá trị hàng hóa và khả năng cạnh tranh của nông sản, vừa đảm bảo nhu cầu lương thực/nông sản trong nước vừa đẩy mạnh xuất khẩu cũng như giải quyết các vấn đề an sinh xã hội như tạo thêm cơ hội việc làm, tăng trưởng thu nhập cho nông dân/người lao động.
Đoàn Tiến Quyết (VPI)